Nazio Batuen Erakundeak Marokoren autonomia planari emandako bermearen aurrean, Sahararen autodeterminazioaren bidea baztertzen duena, alegia, Palestinarekin egiten den gauza bera egiteko arriskua dago. Kolonialismoak korapilatuta utzi du irtenbidea bi herrientzat. Hala ere, orain, modu batera edo bestera, gizateriak onartzen dugunean ezin dela herri Palestinarra abandonatu, eskubide osoa baitu existitzeko, eta Estatu gisa aitortua izateko, akats bera egiten ari da Saharahui herriarekin. Autodeterminazio eskubidea ukatzeak Saharahui herria etengabeko erbestera eramaten du, edo indarkeria erabiltzera bere burua entzunarazteko.
XXI. mendeak oso bestelako etorkizuna izan beharko luke: diplomazia, elkarrizketa eta elkarrekiko errespetua, herri guztien arteko elkarbizitza baketsuaren berme gisa. Hala ere, beste behin ere, potentzia handiek alde batetik potentzial ekonomiko handia duten lurraldeen gainean dituzten interes ekonomikoek eta, bestetik, migrazio-tentsioak, eta askotariko eragin ideologikoak baretzeko komenientzia geopolitikoak, beste herri bat, Saharahuia, berriz ere isilarazi eta giltzapetzera daramate, Estatu subirano gisa existitzeko eskubidea ukatuz.
Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren azken erabakiak zuzenean egiten du talka bere Batzar Orokorrak berak onartutako ebazpenetatik eratorritako ibilbide eta jurisprudentzia guztiarekin. Halaber, ez da harritzekoa jakitea bost kide iraunkorretatik hiruk (Frantzia, Ingalaterra eta Estatu Batuak) onartu egin zutela Espainiako gobernuak 2022an hartutako erabaki zentzugabea, Marokok aldebakarrez proposatutako Sahararako autonomia-planaren alde eginez, Saharahui herriaren ordezkari legitimoa den Fronte Polisarioari kontsultatu gabe. Plan hau, sortu den moduagatik hilda jaio da, eta mamia, Marokok Saharahui herriari ezarritako basailutza instituzionalizatuaren proposamena besterik ez baita.
Auzia ezin da ondo amaitu, ez baitaki abandonatu eta basamortuan aparkatu herri oso baten errealitatea zein den. Ez ditu aintzat hartzen nazioarteko zuzenbidea errespetatzea eskatzeagatik preso dauden gizon eta emakume guztiak, eta begiak ixten ditu torturatuen, desagertutako pertsonen eta hildakoen kopuruaren aurrean.
Honelako erabakiek herri oso baten itxaropena txikitzen dute, baina, bereziki, Saharako belaunaldi gazteena. Bereziki gazteak, ezin ditugu beren kasa utzi.
Inoiz ez da berandu hausnartzeko.
NBEko Batzar Nagusiak, Afrikako Batasunak, Europar Batasunak eta gure nazioetako gizarte zibilak ezin dute beste alde batera begiratu. Batasuna, ekintza eta itxaropena, baldin eta oraindik uste badugu politika gutxi batzuen interesetatik harago doala.
Sahara Hurra!
Lorena Lopez de Lacalle Arizti
Nazioarteko Politikako idazkaria
