Sabin Arana
Urte mingotsak gainditu ostean, EAk bi ordezkari ditu Bizkaiko foru gobernuan.
Sabin Arana Lan eta Trebakuntza sailaz arduratzen da, baina tekniko bat izatetik
oso urrun dago, ideia eta ikuspegi berezkoz betetako sen politikoak gidatzen
baitu bere ibilbidea.

Bizkaiko aurrekontuak onartzea lortu duzue, PSE-EEren abstentzioarekin, eta
Gipuzkoan EAJ-EAk sozialisten babesa jaso du gai berean. Zer esanahi du honek
politikoki?

Aldez aurretik zegoen urruntasuna murrizteko, PSOEn eta PSE-EEn zenbait pertsona
saiatzen ari direla adierazten du horrek. Aurrera begira, sozialistekin normaltasunerako
espazio batzuk zabalduko diren itxaropena daukagu, azken hiru urteotako konfrontazio
hutsa gaindituz. PSE barruan mugimendu asko gertatzen ari da eta, behintzat,
Bizkaian eta Gipuzkoan egoera baretzea lortu dugu, nahiz eta Gasteizen oraindik
aurrez aurre jarraitzen dugun. Elkarrik berak ere luzatu egin du bere Bake Konferentzia,
PSEren baitan gertatzen denaren zain.

Eta zer gerta daiteke?

Ez dakit, baina nik nahiko nuke 1977an lurraldetasunaren edo autodeterminazioaren
inguruan esaten zuten hartara hurbiltzea. Ez dut esan gura gauza bera pentsatu
behar dutenik orain, baina herri honetan gauza asko konpontzeko aukera euren
esku dagoela uste dut. Epe ertainera edo luzera Nafarroarekin konfederazio bat
osatzea edo erreferendumak egin ahal izateko oinarriak jartzea topagune egokia
izan liteke. Baina, agian, boluntarismoak bultzatuta ari naiz.

Batasunarekin zer nolako harremana daukazue Bizkaiko Batzar Nagusietan?

Eusko Alkartasuna bezala, nahiko harreman ona daukagu eurekin eta batzartu ere
egiten gara noizean behin. Foru gobernu bezala ere baditugu harremanak.

EAJ zatitzerakoan, gelditu zirenen eta EA osatu zutenen arteko harremana
oso txarra izan zen Bizkaian. Orain elkarrekin ari zarete gobernuan. Zein egoeratan
zaudete?

Momentu onean gaude. Bakoitzak bere proiektua defendatzen du, guk independentziaren
kontzeptua defendatzen dugu esparru sozialdemokrata batetik, eta EAJk berearen
alde egiten du. Azken hauteskundeetan pentsatu zen ona izango zela elkarrekin
aurkeztea eta hala egin genuen. Ikusiko dugu hurrengo urteek nora garamatzaten,
baina guk argi daukagu bakoitzak bere proiektu estrategikoa duela Euskal Herriarentzat.

Berriro ere elkarren arteko zerrendak osatzeko aukerarik ikusten al duzu?

Orain ezin daiteke esan zer gertatuko den udal eta foru hauteskundeak datozen
arte. Gu saiatuko gara gure kabuz ahalik eta zerrenda gehien osatzen. Tarte
honetan euskal politikagintzan gauza asko gerta daitekeenez, zaila da ezer aurreratzea.

PSE ezinbestekoa izango al da Lizarra-Garaziren antzeko beste saiakera bat
egiteko?

Ahalik eta gehienek parte hartzea ona da. Lurraldetasunaren arazoan edo erreferendumak
egiteko aukera ahalbidetzerakoan PSE-EEk bere egungo jarrera aldatuko balu,
beharbada Batasunak ere beste era batera ulertuko lituzke sozialistenganako
harremanak. Azken finean, demokratagoak izatea da gakoa. Erreferendumak demokrazian
sakontzeko tresnak dira eta, bakea lortzeko, normaltasunez baliatu beharko dira
tresna horiek. Borondate kontua da.

Zergatik egin zuen huts 1998ko ahaleginak? Borondate faltagatik?

Beharbada, denbora kontua izan zen. Gauza onak bideratzeko hilabete batzuk ez
dira nahikoa. Espainiako Gobernuak oso ondo ulertu zuen hori, gauzak norantza
zihoazen ikusi zuelako, baina ETAk ez zuen nahikoa itxaron bitarteko demokratikoak
erabiliz noraino joateko aukera genuen ikusteko.

Batasunak bere bake proposamena ezagutarazi zuen otsailaren azken asteburuan,
Iruñean. Aurrerapausorik ikusten al duzu?

Bakea lortzeko Espainiak eta Frantziak autodeterminazioa aurretiaz onartu beharrean,
gure iritziz aldi berean ekin behar diegu arazo biei. Horren ostean, konfrontazio
demokratikoaren aldeko apustua egin behar da. Horrek hitzaren eta ideien berrindartzea
emango liguke, indarkeriaren aitzakia bazter utzita. Aurrerapauso batzuk baditu
dokumentuak, baina ez dugu ahaztu behar agertokiak oso garrantzitsuak direla.
Adibidez, momentuon, PSE-EEko jendearentzako, mehatxatuta daudelako.
Espainia demokrazia bat dela esan izan da, eta
kontrakoa esatea ez da egia, baina demokrazien artean ere batzuk beste batzuk
baino demokratagoak izan daitezke. Adibidez, Kanadak Quebecen erreferendumak
egiteko aukera nolabait egituratu duen bitartean, Espainiak ez du horrelako
urratsik egiten. Horrek adierazten du Kanada Espainia baino demokratikoagoa
dela. Erreferendumak egiteko lege esparru bat sortzea falta da Espainian. Baina
PPren filosofia Carlos V.arena da: ahalik eta lur gutxien galtzea.

Batasuna prozesuaren emaitzatik at Aralar sortu berri da. Nolako lankidetza
esparrua aurreikusten duzu EAren eta Aralarren artean?

Itxaron egin beharko dugu egitekotan dauden sorrerako Biltzarrean euren egitura
sendotu arte. Dena den, Aralarrek eredu demokratikoen inguruan esaten dituenak
azken urteotan Eusko Alkartasunak esan dituen gauza berberak dira. Harremanetan
gaude eta izango dugu horretan sakontzeko aukera. Baina ideiez aparte pertsonak
ere oso garrantzitsuak dira eta euren norabidea zehazten duten bitartean zain
egongo gara.

Eusko Alkartasunak ere bere Kongresua egingo du urte honen amaieran, Bilbon.
Aurrekoan bi sektore azaldu ziren. Zer gertatu da tarte honetan?

Momentu batean egon ziren bi tendentzia horiek normaltasunez saiatu gara elkarlanean
aritzen eta ikusi egin beharko da zein borondaterekin hurbiltzen den horietako
bakoitza Kongresura. Nire iritziz, aurrekoaren antzeko filosofia nagusituko
da, gure proiektua defendatu behar dugula eta horretarako beste alderdi batzuekin
lankidetzan aritzeko agertokiak bilatu beharko direla, alegia. Hori izan zen
aurreko Kongresuko ardatz estrategiko nagusia. Tarte honetan normaltasunez aritu
izan gara eta alderdiaren gehiengoak zehaztutako bidea jorratu da.

Kontzertuaren inguruan ika-mika galanta sortu da Espainiako Gobernuaren eta
Eusko Jaurlaritzaren artean. Bizkaiko Aldundian Lan eta Trebakuntzako diputatua
zaren aldetik, zer irizten diozu?

Kontzertua Foruak kendu zitzaizkigunetik datoz, Gobernu zentralarentzat errazagoa
zelako zergak hemen biltzea. Bi alderen akordioa behar duen zerbait da Kontzertua
eta Madrilek printzipio hori hautsi du. Beharbada, mobilizaziora jo beharko
dugu. Eredu bat apurtu dute, eta horrek arazoak ekarriko ditu.

Arabak bere aldetik jotzeko aukera aipatu du Rabanerak…

Berak ezin du hori negoziatu, Eusko Jaurlaritzak hiru aldundiekin batera bete
behar baitu zeregin hori. Madrilek esaten diona egingo du Arabako PPk, baina
ez Arabari interesatzen zaiolako, Madrilek hala agintzen duelako baizik. Arabak
jakin beharko du horri erantzuten.

Beste tentsio puntu bat EAEko aurrekontuek ekarri dute. Prozesua bitxia izan
da, ezta?

Bizkaian eta Gipuzkoan nahiko erraz lortu dira akordioak PSE-EErekin aurrekontuak
onartu ahal izateko, baina Gasteizen ez da posible izan. Nire iritziz, Batasunak
bere eskaintza azaltzeko biltzea eskatu zuenean, hobe izango zen Jaurlaritzak
bilera hori egiteari baietza eman izana. Horrelakoek normalizaziora joateko
espazioak ematen dituzte. PPtik eta PSOEtik ez zen laguntzeko inolako asmorik
ikusten. Batasunak zerbait originala egin du, inork espero ez zuena. Nik puntu
guztietan abstenitzea espero nuen, keinu bat izango zelako, baina puntu batzuetan
baino ez zuten horrela jokatu. Hala ere, ez dut uste arazorik egongo denik gobernatzeko
eta jendea lasai egon daiteke alde horretatik. Hala ere, egoera horrek ahul
itxura ematen dio Jaurlaritzari.

Batasunak esan du Jaurlaritza osatzen duten alderdiek elkarrizketa izan zutela
goiburu nagusi hauteskunde kanpainan eta orain ez dutela eurekin berba egin
nahi…

Batasunak ere, bi urtetan zehar, esan zuen bitarteko demokratikoak baliatu behar
direla autodeterminaziora abiatzeko eta orain ez du hori esaten. Norberak ikusi
beharko du noraino mugitzen den momentu bakoitzean eta orain non dagoen. Eurek
eman duten jauzia handiagoa da. Guk jarraituko dugu guztiekin berba egiten,
baina bakea eta autodeterminazioa lortzeko garrantzitsuagoa da euren atzerapausoa.

Jaurlaritzak ere ez du ematen iragarritako herri kontsulta legegintzaldion
egiteko prest…

Ez gara ibili behar herri kontsulta zehatz baten atzetik, erreferendumak egin
ahal izateko egitura demokratiko baten atzetik baizik. Horrek ekarriko luke
egungo demokrazia demokratagoa izatea. Azken finean, euskal herritarrek aukera
izan behar dute euren etorkizuna modu dinamikoan erabakitzeko. Niretzat askoz
egokiagoa da Quebec-eko eredua Irlandakoa baino. Izan ere, Irlandan badago estatu
bat eta bere lurraldearen zati bat da arazoa. Euskal Herria ez da estatua eta
Quebec ere ez. Abiapuntua berbera da.

Prozesu horrek abiadura bakarra izan behar al du Euskal Herri osoan?

Kontua urratsak egitea da, lurraldetasuna aintzat hartuta. Dena den, Iparraldean
adibidez, horrelako kontsultak egiteko aukera izango duen erakunde bat beharko
da lehenengo, egun ez dagoena. Abiadura ezberdinak egon beharko lirateke Hegoaldearen
eta Iparraldearen artean, ditugun tresnen arabera.

Zu ekonomia munduan ari zara eta, ondo ezagutzen duzunez, ez du ematen euskal
enpresarioak oso prest daudenik horrelako urratsik egiteko. Nolako jarrera ikusten
diezu?

Oso kezkatuta daude, kasu askotan euren eta euren familien bizitzak arriskutan
daudelako eta zerga iraultzailea deitutakoa ere jasaten dutelako. Nire iritziz,
beldurra kendu behar zaie autodeterminazioari dagokionez. Maila ekonomikoan
ere, Kupoaren bitartez gu ordaintzaile netoak gara, eta beste agertoki hipotetiko
batean diru hori Euskal Herrian geratuko litzateke. Gurea bezalako herri txiki
batek tamaina egokia du ekonomikoki azkarra izateko. Munduan diren berrehundik
gora estatuen artean, erdia baino gehiago hamar milioi biztanle baino gutxiagokoak
dira. Gu beti konparatzen gara Espainiarekin eta Frantziarekin, baina Europa
Batuan lauzpabost estatu gurea baino txikiagoak izango dira. Beraz, beste alde
batera begiratu behar dugu. Gure errenta mailarekin ondo kokatuta egon gintezke
Europan estatu gisa. Kontua da Europako Batasunarekin negoziatzea gu bertan
egoteko beste estatus horrekin. Eta hori lortzeko ezinbestekoa da lortzen duguna
bide demokratikoetatik eskuratzea, Europak ez dituelako indarkeriazko bideak
onartzen. Guztiok izan dezakegu gauden bezala geratzeko inertzia, baina independentzia
ongizate maila hobetzearekin lotu behar da, baita enpresarioen aurrean ere.
Inork ez du mugitu nahi txarrago egoteko
argia.com
Fuente: Eusko Alkartasuna